Popülizm, siyasi bir söylem biçimidir. Onu bir ideoloji,siyasi sendrom veya siyasi hareket olarak tarif edenler olmuşsa da genel eğilim onun -kalbi boş- bir siyasi söylem olduğudur.
Kalbinin boş olması, sorunlara çözüm getirmekten çok, -sorunları köpürten- onlar üzerinden iktidar devşirme özelliği yüzündendir. Sorun kışkırtıcılığı en bariz vasfıdır. Onun için popülist söylem, daha çok şikayet eden, yanlışları gösteren ama doğrular hakkında somut öneriler ortaya koyamayan bir mahiyet taşır.
Son yıllarda birçok ülkede popülist liderlerin iş başına gelmesi kavrama yönelik akademik ilgiyi de artırdı. Benjamin Moffıtt’in “Popülizmin Küresel Yükselişi” isimli kitabı bu çalışmalardan biri.
Moffıtt kitabında, önce popülizmle ilgili çalışma ve tanımlardan örnekler sunuyor. Mesela Shils’e göre popülizm, uzun süredir iktidarda bulunan yönetici sınıfa karşı halkın bir hınç ideolojisidir. Yönetici sınıfın dayatmaları ve ayrıştırıcı politikaları halkın damarlarına hınç zerk ederek onu karşıt bir ideoloji haline getirmiştir.
Weyland ise popülizmi, “lider bir kişiliğin hükümetin gücünü,doğrudan,aracısız,kurumsallaşmamış biçimde aldığı destekle, örgütsüz yığınlar üzerinde kullandığı siyasi bir strateji olarak görür.Bu tanım popülizm için lider bir kişilik, kuralsız güç kullanımını esas alır. Popülist liderlerin bir çoğunun karakteristik özelliklerinden biri kuralsızlıktır.
Kavramı, kısaca siyasi bir mantık olarak gören yazarlar da vardır. Ancak kabul etmek gerekir ki bu tanımların her biri popülizmin başka bir yönüne dikkat çekmiş, onun kullanılış biçimlerinden hareketle teorik bir çerçeve oluşturmaya çalışmıştır.
Bütün popülizm tariflerinin ortak noktası, “onlar ve biz” zihniyetiyle yola çıkmalarıdır. Onlar yoksa biz de yoktur. Onun içi popülistler önce bir onlar inşa eder, ardından onlara karşı bizin savunusunu yapan bir dil oluştururlar. Biz kimdir? Biz her zaman halktır.”Halk popülistlerin esas izleyicisi ve popülistlerin performanslarıyla -hazır kıta- haline sokmaya çalıştığı öznedir. Popülistler, belirli Ötekileri, (bunlar bazen sığınmacılar, bazen muhalefet, bazen iktidardakiler bazen de diğer farklı gruplardır) halk düşmanları olarak hedef tahtasına oturturlar.” Kendileri hep halk ve onun adına konuşanlar, ötekiler ise tuzu kuru elitlerdir.
