Özbekistan tarım ve hayvancılık fuarına katılan Türkiye firmalarının nicelik ve nitelik bakımından ilk sırada olmasından dolayı gurur duydum. Biz Netfarma veteriner ilaç firması olarak katılmıştık. Tarımsal makinalar, değirmenler, silolar, seracılık ve laboratuvar malzemeleri üreten firmalar Özbekistan’da ciddi pazar payına ulaşmışlar. Ankara’dan analiz cihazları üretip 165 ülkeye ihracat eden, 192 mühendis çalıştıran firma sahibinin, savunma sanayi firmalarının desteğini alarak, bu düzeye geldiklerini söylemesi çok değerliydi.
Özbekistan 36 milyon nüfusu ile Türkiye’den sonra en büyük Türk devleti. Semerkant, Buhara, Taşkent gibi medeniyet ve bilim merkezi olmuş şehirleri ve uçsuz bucaksız ovaları var. Emir Timur’un, milyonlarca km alana hükmettiği Timur İmparatorluğunun merkezi olma özeliği taşımış,tarihi ve kültürü ile mükemmel bir devlet.
Özbekistan’ın tarihteki ihtişamını bu gün Semerkant’a görüyoruz. İslam âlimleri İmam Buhari ve Maturidi’nin türbeleri Semerkant’ta en çok ziyaret edilen yerler. Semerkant dünyanın en eski şehirlerinden biri. Bu ilde Bibi Hanım Camii ve Uluğ Bey medresesi ziyaret edilecek mükemmel yapılar. Yine Registan Meydanı ve meydanda bulunan Tilla Kari Medresesi eşsiz bir mimari ve dekorasyona sahip. Bu medreselerde dini ilimlerin yanında astronomi, tıp, matematik gibi pozitif ilimlerde o günün en iyi noktasına gelinmiş.
Uluğ Bey Rasathanesi Timur hükümdarı Uluğ Beyin astronomi sevdası ile ortaya çıkmış ve o gün dünyanın en iyi rasathanesi unvanını almıştır. Bu rasathanede dönemin en büyük meridyen yayı bulunmaktadır. Bu sayede bu gün kullanılan astronomi bilgilerinin nerede ise tamamının keşfedildiği yer burasıdır.
Özbekistan tarihinden, bu günkü sos yo ekonomik durumuna geleyim. Özbekistan serbest ekonomiye geçişin sancılarını yaşayan bir ülke. İnsani değerlerde bizden iyiler diyeceğim kızmayın. Adamlar bir kere hiç açgözlü değiller. Taksi ile 10 km yol gittik. Taksici Türkiye’den olduğumuzu öğrenince ısrarımıza rağmen para almadı. Tabi biz ödemelerde genelde para üstü kalsın derken birçoğu para üstünü zorla olsa veriyorlar. Ülkede asgari ücret 60 dolar olmasına rağmen bu gözü tokluk insanı etkiliyor. Hele Türkiye’den olanlara rağbet ve saygı bir başka.
Özbekistan’da yemekler bizden ucuz, en ünlü yemekleri olan Özbek Pilavı çok tüketiliyor. Taksi çok ucuz. Arabalar genelde gaz kullanıyor ve hemen hepsi Chevrolet marka, daha küçük ve standartları düşük araçlar. Bu araçlar Özbekistan’da üretiliyor.
Ülkenin en büyük iki şehirleri olan Taşkent’ten- Semerkant’a giderken, 300 km yolu 5 saatte gittik. Yolun sağı solu uçsuz bucaksız ova. Özbekistan iyi bir pamuk üreticisi. Yolun uzun sürmesinin nedeni yol kalitesi. Soğuk asfalt yapılmış ve kış şartlarında çokça çukur oluşmuş. Özbekistan bizim 1980 li yılları yaşıyor. Türkiye’nin yatırımlarına ve bilgi aktarmasına ihtiyacı olan kalkınma potansiyeli yüksek bir ülke. Çünkü iyi bir altın, doğalgaz ve petrol üreticisi olan ülkede, tarım ve hayvancılık potansiyeli de çok yüksek.
Özbekistan, Türk Konseyi, TÜRK SOY, BDT, OSCE, BM ve Şangay İşbirliği Örgütü üyesidir. Türk Konseyi üyesi ülkelerin işbirliğinin gelişmesi ve ülkemiz yönetiminin Türk dünyasına verdiği önemin devam ettirmesi, Türk Dünyasını güç merkezi yapacaktır diyor, bu iş için mücadele edenlere selam ve saygılar sunuyorum.
EMRAL CÖMERT